Dita Ndërkombëtare e të Dhënave të Hapura (Open Data Day) është një ngjarje globale që organizohet çdo vit, zakonisht në muajt shkurt ose mars, me synimin për të promovuar aksesin, përdorimin dhe shpërndarjen e të dhënave të hapura. Kjo ditë ofron një mundësi të shkëlqyer për qeveritë, organizatat, studiuesit dhe qytetarët që të diskutojnë mbi rëndësinë e të dhënave të hapura dhe ndikimin e tyre në zhvillimin ekonomik, shoqëror dhe teknologjik. Në disa vende, kjo ditë përkon me eventet e programimit “Code Across”.
Dita Ndërkombëtare e të Dhënave të Hapura u propozua për herë të parë në vitin 2010 nga David Eaves dhe ka fituar popullaritet të gjerë falë mbështetjes nga Open Knowledge Foundation dhe organizata të tjera që promovojnë transparencën dhe aksesin e hapur në informacion. Lëvizja e të dhënave të hapura ka një qëllim të përgjithshëm: bërjen e informacionit më të aksesueshëm, më të përdorshëm dhe më të përhapur.
Të dhënat e hapura janë të dhëna të cilat janë të aksesueshme, të shfrytëzueshme, të redaktueshme dhe mund të shpërndahen nga kushdo për çfarëdo qëllimi. Ato janë zakonisht të licencuara sipas një licence të hapur.
Lëvizja e të dhënave të hapura ka objektiva të ngjashme me lëvizjet e tjera “open-source”, si softueri me burim të hapur, hardueri me burim të hapur, edukimi i hapur, shkenca e hapur dhe qeverisja e hapur. Kjo lëvizje ka marrë hov veçanërisht me përhapjen e internetit dhe me nismat qeveritare për të dhëna të hapura, si Data.gov, Data.gov.uk dhe Data.gov.in.
Një nga format më të rëndësishme të të dhënave të hapura është të dhënat e hapura qeveritare (Open Government Data – OGD), të cilat janë të dhëna të krijuara dhe shpërndara nga institucionet qeveritare. Këto të dhëna ndikojnë drejtpërdrejt në jetën e qytetarëve, duke përmirësuar transparencën dhe pjesëmarrjen publike në vendimmarrje.
Përmes të dhënave të hapura, individët, studiuesit dhe bizneset mund të krijojnë inovacione të reja, të zhvillojnë aplikacione dhe të marrin vendime të informuara. Megjithatë, ka edhe barriera në këtë lëvizje. Një prej pengesave kryesore është vlera tregtare e të dhënave, pasi shumë organizata publike dhe private kontrollojnë aksesin në të dhëna duke vendosur kufizime ligjore, tarifa ose të drejta autori. Aktivistët e të dhënave të hapura argumentojnë se këto kufizime dëmtojnë të mirën e përbashkët dhe se të dhënat duhet të jenë të aksesueshme pa kosto dhe pa kufizime të panevojshme.
Megjithëse të dhënat e hapura kanë potencial të madh, ato përballen me disa sfida, si:
Dita Ndërkombëtare e të Dhënave të Hapura është një mundësi e shkëlqyer për të promovuar transparencën, inovacionin dhe bashkëpunimin global. Përmes mbështetjes së përdorimit të të dhënave të hapura, mund të kontribuojmë në ndërtimin e një shoqërie më të hapur, më të drejtë dhe më të aksesueshme për të gjithë.